‘Mỹ’ và ‘Hoa Kỳ’ – Có gì khác nhau? – Hội Nhà Văn Việt Nam

Vanvn- Theo thống kê, thế giới hiện nay có 193 quốc gia đang là thành viên chính thức của Liên hiệp quốc. Trong số đó, có một quốc gia, viết theo tiếng Anh là “The United States of America” (viết tắt: USA), nhưng trong tiếng Việt, nước này được gọi bằng nhiều tên khác nhau: Mỹ, Hợp chúng/ chủng quốc Mỹ, Hoa Kỳ, Hợp chúng/chủng quốc Hoa Kỳ.

America là tên của 1 trong 6 lục địa ( châu Á, châu Âu, châu Đại Dương, châu Mỹ, châu Nam Cực, châu Phi. Lưu ý : Riêng người Mỹ lại chia thành 7 châu, do tách châu Mỹ thành 2 : Bắc Mỹ và Nam Mỹ ). The United States of America có nghĩa là “ những nước phối hợp ( của / thuộc ) châu Mỹ ”. Tên gọi này hoàn toàn có thể gây nhầm lẫn ( giữa người Mỹ và người châu Mỹ ). Vì vậy, trước đây, nhiều người, nhiều nước khác không đống ý với tên gọi này. Nhưng trải qua nhiều năm lịch sử vẻ vang, trái đất đã đồng ý cái tên này và đây là một vương quốc có vai trò quan trọng trong mọi hoạt động giải trí chính trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, thể thao … trên quốc tế .
Người Trung Quốc gọi tên nước The United States of America mà ta đang nhắc đến là “ Mỹ Lợi Kiên Hợp chúng quốc ”. Mỹ Lợi Kiên là phiên âm rút gọn của America ( tiếng Hán phát âm là “ mây-li-chi-en ” ). Còn “ Hợp chúng quốc ” là tên dịch của United States, với nghĩa là “ nhiều nước hợp lại ”. “ Chúng ” là một yếu tố Hán Việt, có nghĩa là “ nhiều ”. Ta thường thấy “ chúng ” này trong nhiều tích hợp : “ Chúng sinh ” ( nghĩa đen là “ những giống loài có sự sống ” ), đang được dùng với 2 nghĩa : “ 1. toàn bộ những sinh vật nói chung, cũng dùng để chỉ người và động vật hoang dã, theo ý niệm của Đạo Phật ; 2. tổng thể những cô hồn không ai thờ cúng, theo ý niệm dân gian ” ; chúng nhân ( đông người ) ; chúng vị ( những vị ) ; chúng khẩu đồng từ ( đông người cùng một lời ), chúng cư ( hiện đang viết nhầm là “ nhà ở ” ) v.v …
Hiện nay, quốc gia có tên The United States of America được người Việt gọi là “Hợp chủng/chúng quốc Mỹ” hoặc ngắn gọn là “Mỹ”. Điều lạ là tên gọi “Hợp chủng quốc Mỹ” được dùng nhiều hơn “Hợp chúng quốc Mỹ” trong giao tiếp tiếng Việt hiện nay. Do nhiều người hiểu tổ hợp này là “nước nhiều chủng tộc” (có lẽ theo suy luận nước Mỹ nhiều chủng tộc: Da trắng, da đen, da đỏ, da vàng…). Tần số dùng “Hợp chủng quốc” nhiều tới mức biến thể này không những lấn át “Hợp chúng quốc” mà nhiều khả năng trở thành biến thể chuẩn (thói quen ngôn ngữ lợi hại thế đấy. Ai đó giờ đây mà nói “chúng cư” thay cho “chung cư”, “trú sở” thay cho “trụ sở”… là sẽ bị bắt lỗi liền).

Còn từ “Hoa Kỳ”, vốn là tên gọi khẩu ngữ của người Trung Quốc (cách đây khoảng hơn nửa thế kỷ). Hoa Kỳ (âm Hán Việt) có nghĩa là “cờ hoa”. “Hoa Kỳ quốc” là “nước có cờ hoa (hay “cờ sao”)”. Chúng ta biết, quốc kỳ Mỹ trước đây có 13 ngôi sao và 13 vạch (7 vạch đỏ, 6 vạch trắng) tượng trưng cho 13 bang của thời kỳ lập quốc. Hiện nay, cờ Mỹ có 50 ngôi sao, tượng trưng cho 50 bang, còn số vạch vẫn giữ nguyên. Người Mỹ gọi quốc kỳ của mình là “Stars and Stripes” (Sao và Vạch).

Từ lâu, “ hoa kỳ ” đã có trong tiếp xúc tiếng Việt qua một vật dụng thông dụng là “ đèn hoa kỳ ” ( không viết hoa ). Đây là một loại đèn thắp sáng, dùng nguyên vật liệu dầu hỏa, có bấc tròn và núm vặn to nhỏ. Trong những năm trước đây, đèn hoa kỳ là công cụ thắp sáng đa phần của người Nước Ta do đơn thuần, tiện lợi, rẻ tiền. Bây giờ, có lẽ rằng người ta chỉ dùng trong một vài trường hợp ( như đặt trên bàn thờ cúng, giữ lửa ở những vùng sâu vùng xa … ). Sự đa dạng và phong phú của những loại đèn chạy nguồn năng lượng điện lúc bấy giờ đã đẩy đèn hoa kỳ về quá khứ .
Việc gọi tên một nước bằng cách mô phỏng lá quốc kỳ của họ kể cũng lạ. Hiện nay, trong những văn bản sang trọng và quý phái mang tính vương quốc, cái tên “ Hợp chủng / chúng quốc Hoa Kỳ ” được dùng chính thức thay cho “ Hợp chủng / chúng quốc Mỹ ”. Văn bản Hiệp định Paris về Nước Ta ( 1973 ) không dùng từ “ Mỹ ” mà dùng “ Hoa Kỳ ” ( điều này được những chuyên viên ngôn từ 2 bên gật đầu ). Báo chí của ta lúc bấy giờ nếu đưa tin hay tường thuật những cuộc gặp cấp cao giữa 2 nước cũng dùng “ Hoa Kỳ ”. Có lẽ từ “ Hoa Kỳ ” có ngữ nghĩa trung tính, tương thích cho những văn bản hay diễn từ ngoại giao .
PGS-TS PHẠM VĂN TÌNH

Source: https://hemradio.com
Category : Thông tin cần biết