Xung đột Mỹ – Iran: lịch sử và dự báo

Lịch sử quan hệ căng thẳng Mỹ – Iran

Ngày 4.11.1979, hàng trăm sinh viên Hồi giáo đã tiến công Đại sứ quán Mỹ ở TT thủ đô hà nội Tehran, khởi đầu cho mối quan hệ căng thẳng giữa 2 nước lê dài cho tới lúc bấy giờ. Iran đã bắt giữ hàng chục nhà ngoại giao Mỹ tại Tehran trong suốt thời hạn 444 ngày. Hai nước đã cắt đứt quan hệ ngoại giao và Washington đã áp trừng phạt lên Iran sau đó. Từ đó, Mỹ – Iran vẫn coi nhau là “ quân địch không đội trời chung ” .
Quan hệ 2 nước nhiều lần căng thẳng trong suốt 4 thập niên, sau sự kiện 1979. Năm 1987, Mỹ tham gia vào hàng loạt những cuộc cạnh tranh đối đầu với lực lượng Iran. Năm 1988, tàu Hải quân Mỹ Vincennes đã bắn nhầm máy bay của Iran bay trên vùng Vịnh, khiến hàng loạt 290 người trên máy bay thiệt mạng .
Dưới thời cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton, từ năm 1993 – 2001, Mỹ đã áp đặt lệnh cấm vận thương mại và dầu lửa so với Iran sau khi cáo buộc Tehran đỡ đầu cho khủng bố cũng như theo đuổi những chương trình vũ khí hạt nhân. Năm 1996, Quốc hội Mỹ trải qua luật đạo trừng phạt Iran, nhằm mục đích ngăn cản những vương quốc khác góp vốn đầu tư lớn vào Iran .
Dưới thời cựu Tổng thống George W.Bush, từ 2001 – 2009, vấn đề mâu thuẫn nhất giữa 2 nước là chương trình hạt nhân của Iran. Mỹ cáo buộc Iran tiếp tục phát triển vũ khí hạt nhân trong khi phía Tehran khẳng định mục đích chương trình hạt nhân của họ chỉ là năng lượng.

Dưới thời cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, từ năm 2009 – 2017, mối quan hệ giữa Mỹ – Iran được cải tổ, đặc biệt quan trọng là sau khi 2 nước ký thỏa thuận hợp tác hạt nhân. Vào tháng 7.2015, Iran và nhóm cường quốc quốc tế, gồm có Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp và Đức đã đạt được thỏa thuận hợp tác hạt nhân sau hơn 1 thập kỷ đàm phán .
Theo thỏa thuận hợp tác này, những lệnh trừng phạt do Mỹ, Liên minh châu Âu ( EU ) và Liên Hiệp Quốc áp đặt sẽ được dỡ bỏ. Đổi lại, Iran phải đồng ý chấp thuận hạn chế dài hạn chương trình hạt nhân của nước này. Quan hệ 2 nước từ đó có tín hiệu hạ nhiệt rõ ràng .

Căng thẳng gia tăng dưới thời Tổng thống Trump

Đến khi Tổng thổng Donald Trump nắm quyền, quan hệ Mỹ – Iran trở nên xấu đi thấy rõ. Tổng thống Trump coi thỏa thuận hợp tác hạt nhân năm ngoái với Iran của chính quyền sở tại Obama là ” tệ hại “. Tháng 5.2018, ông Trump chính thức rút khỏi thỏa thuận hợp tác và thực thi chủ trương trừng phạt kinh tế tài chính, nhằm mục đích gây “ áp lực đè nén tối đa ” lên Iran .
Trong suốt thời kỳ ông Trump nắm quyền cho tới gần đây, áp lực đè nén mà Mỹ đặt lên Iran phần đông chỉ là kinh tế tài chính. Mỹ đã gia cường hàng loạt giải pháp trừng phạt lên hơn 1.000 người, tập đoàn lớn và những công ty tương quan tới Iran nhằm mục đích làm tê liệt nền kinh tế tài chính vương quốc Trung Đông này .
Các giải pháp trừng phạt gần như bóp nghẹt Iran về kinh tế tài chính, thổi bùng biểu tình khắp quốc gia để phản đối cơ quan chính phủ Iran tăng giá nguyên vật liệu. Lãnh đạo Iran bị tố đàn áp những cuộc biểu tình dẫn tới việc hàng trăm người chết và hàng ngàn người bị bắt. Ban đầu, Iran đã đáp trả dè dặt trước những hành động gây hấn của Mỹ. Tuy nhiên, những lệnh trừng phạt kinh tế tài chính liên tục khiến Iran bị dồn vào thế buộc phải hành vi .
Iran kháng cự lại trừng phạt bằng hành động quân sự chiến lược, để cho thấy nước này không dễ bị bắt nạt. Cụ thể, vào tháng 5.2019, Tehran quyết định hành động sử dụng vũ lực. Đầu tiên là những cuộc tiến công bằng mìn vào những tàu vận tải biển quốc tế vào tháng 5 và tháng 6. Sau đó, Iran bắn rơi 1 máy bay không người lái của Mỹ. Mỹ không phản ứng trả đũa về quân sự chiến lược và Iran ngày càng kinh khủng hơn .
Từ đầu tháng 10.2019, chính quyền sở tại Mỹ thống kê có tới 10 vụ tiến công vào Thành Phố Hà Nội Baghdad từ nhóm dân quân Kataib Hezbollah thân Iran .
Trước đó, từ tháng 9, những tên lửa của Iran bắn vào cơ sở dầu mỏ ở Abqaiq của Ả rập Xê út. Các nhóm phiến quân người Shia mở màn bắn rocket vào những địa thế căn cứ của Mỹ ở Iraq, dẫn đến cái chết của một nhà thầu quân sự chiến lược Mỹ vào ngày 27.12.2019. Mỹ sau cuối đáp trả bằng những cuộc không kích vào 1 số ít vị trí của lực lượng phiến quân này ở Iraq và Syria, 2 ngày sau cái chết của nhà thầu Mỹ, khiến 25 tay súng dân quân thiệt mạng, 51 người bị thương .
Tức giận vì những cuộc không kích của Mỹ, hàng ngàn người biểu tình hôm 31.12.2019 đã phá tường, xông vào Đại sứ quán Mỹ ở Baghdad. Đỉnh cao của vấn đề là cuộc không kích giết chết tướng Soleimani, Tổng thống Trump đã ra lệnh thực thi vụ không kích nhắm vào Soleimani khi phát hiện ông này đáp máy bay xuống trường bay quốc tế Baghdad vào rạng sáng 3.1.2020 .

Tại sao Mỹ lại giết chết tướng Iran?

Cộng đồng tình báo Mỹ tin rằng Soleimani trong nhiều năm qua tương quan đến thủ đoạn tiến công người Mỹ ở nhiều vương quốc, gồm có Iraq, Syria và Lebanon. Mỹ khẳng định chắc chắn, tướng Soleimani đã cung ứng vũ khí văn minh cho Kataib Hezbollah tiến công Mỹ .
Tướng Soleimani cũng là người đóng vai trò trọng điểm trong việc lan rộng ra ảnh hưởng tác động quân sự chiến lược của Iran tại Trung Đông, với tư cách là người điều hành quản lý những hoạt động giải trí bí hiểm bên ngoài Iran. Ông được coi là người quyền lực tối cao thứ hai ở Iran sau chỉ huy tối cao Ayatollah Ali Khamenei. Tình báo và quân đội Mỹ trong nhiều năm qua đã tăng cường theo dõi ông Soleimani ở Trung Đông, nhưng chưa hành vi do lo lắng căng thẳng ngày càng tăng .

Tên lửa Shahab 3 của Iran trong một cuộc thử nghiệm Ảnh nguồn ISNA

Tuy nhiên, gần đây, những cuộc tiến công liên tục do những nhóm phiến quân Iran hậu thuẫn vào lực lượng Mỹ ở Trung Đông khiến Mỹ cảm thấy ngày càng không an tâm. Mỹ quyết định hành động hành vi để tàn phá người mà Mỹ cho là chủ mưu nhằm mục đích ngăn ngừa những cuộc tiến công sau đó nhắm vào Mỹ. Một nguyên do nữa là Mỹ gần đây ngày càng lo lắng về ảnh hưởng tác động của Iran so với giới cầm quyền ở Iraq, trong đó, tướng Soleimani cũng đóng vai trò quan trọng .
Chính do đó, việc tàn phá tướng Soleimani được cả những thành viên đảng Cộng hòa trong cả Hạ viện và Thượng viện Mỹ ủng hộ. Phe Cộng hoà cho rằng cái chết của tướng Soleimani đã ” gửi thông điệp can đảm và mạnh mẽ ” tới Iran. Chính quyền Mỹ khẳng định chắc chắn ông Soleimani chủ mưu hành vi khủng bố của Iran trong nhiều thập kỷ, trong đó có cái chết của hàng trăm người Mỹ, nên xứng danh phải trả giá và nước Mỹ đã bảo đảm an toàn hơn sau cái chết của ông Soleimani .
Tuy vậy, nội bộ Mỹ đang mâu thuẫn nghiêm trọng. Nhiều nghị sĩ Mỹ, đặc biệt thuộc phe Dân chủ, cho rằng hành động có nguy cơ châm ngòi cho leo thang bạo lực nguy hiểm hơn, thậm chí đến mức không thể cứu vãn. Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi chỉ trích Tổng thống Trump đã ra lệnh tiến hành vụ không kích mà không “có sự ủy quyền sử dụng vũ lực” chống lại Iran cũng như không tham vấn với Quốc hội.

\ n

Kịch bản nào tiếp tới cho xung đột Mỹ – Iran?

Có thể chứng minh và khẳng định vụ không kích giết chết tướng Soleimani sẽ là mồi lửa châm thùng thuốc súng, bởi nó nhắm vào một trong những quan chức quân sự chiến lược quan trọng nhất của Iran .
Ngay lập tức, dư luận Iran sục sôi và những quan chức số 1 Iran đã lôi kéo báo thù. Các cuộc biểu tình lớn chống Mỹ đã nổ ra ở Tehran cùng với những công bố của người đứng đầu nhà nước Iran Khomeini đuổi Mỹ khỏi Trung Đông. Với toàn cảnh lúc này, hoàn toàn có thể tiên liệu một số ít năng lực tiếp theo :
Thứ nhất, gần như là chắc như đinh, đại chiến quy mô nhỏ giữa Iran và Mỹ sẽ nổ ra. Iran sẽ phản công và yếu tố chỉ là tiến công vào đâu và tiến công như thế nào .
Iran chắc như đinh sẽ lên nhiều kế hoạch tiến công khác nhau và sử dụng tuỳ thuộc vào phản ứng của Mỹ .
Iran có đủ tiềm lực để thực thi nhiều cuộc tiến công tên lửa nhắm vào những địa thế căn cứ Mỹ ở Trung Đông, hoặc những hạ tầng dầu mỏ quanh vùng Vịnh. Sự đúng chuẩn của cuộc không kích do Iran thực thi nhắm vào cơ sở dầu Abqaiq là đáng kinh ngạc và không có gì quá bất ngờ nữa nếu Iran lựa chọn hành vi kinh khủng hơn bằng cách nã tên lửa vào những tiềm năng Mỹ .
Iran cũng hoàn toàn có thể nhắm đến những đại sứ quán Mỹ bằng hình thức tập hợp biểu tình quy mô lớn hoặc thậm chí còn tiến công thẳng. Tehran cũng hoàn toàn có thể tiến công tàu hàng Mỹ ở vùng Vịnh, cũng như hạ tầng của những liên minh Mỹ như Ả rập Xê út và Israel trải qua nhóm vũ trang Hezbollah ở Lebanon hoặc dân quân Palestine .
Cần quan tâm là trải qua nỗ lực của tướng Soleimani, Iran đã thiết kế xây dựng quan hệ gắn bó với chính phủ nước nhà Syria và nhiều nhóm vũ trang ở Gaza, Lebanon, Iraq, Yemen. Quy mô của mạng lưới này được cho phép Iran hoàn toàn có thể tiến công bất kể khu vực nào ở Trung Đông dựa vào những lực lượng phiến quân được Iran hỗ trợ vốn. Mỹ chắc như đinh sẽ hứng chịu thêm những cuộc tiến công từ những nhóm dân quân người Shia ở Iraq, và lực lượng vũ trang, giới ngoại giao, cũng như dân thường Mỹ sẽ thiệt mạng. Iraq là nơi cuộc không kích của Mỹ diễn ra và do đó là nơi hài hòa và hợp lý nhất để Iran đáp trả tức thời .
Không chỉ ở Iraq, nhóm Hezbollah ở Lebanon có quan hệ mật thiết với Iran năng lực cao sẽ tiến công những tiềm năng Mỹ ở Lebanon. Các nhánh của Hezbollah rậm rạp ở Trung Đông hoàn toàn có thể tiến công Mỹ ở bất kể nơi nào trong khu vực .
Nước cờ táo bạo nhất của Iran sẽ là thực thi một cuộc tiến công khủng bố trên đất Mỹ hoặc ám sát một quan chức cấp cao của Mỹ. Việc này sẽ khó xảy ra nhưng Iran cũng đã công bố nếu làm như vậy cũng là một sự trả đũa tương ứng .
Thứ hai, đụng độ chắc như đinh sẽ diễn ra, yếu tố là ở quy mô nào, có bùng phát thành đại chiến tổng lực mang tính diệt trừ lẫn nhau hay không ? Thế giới đang quan ngại vấn đề này hoàn toàn có thể là ” giọt nước tràn ly ” làm bùng phát xung đột quân sự chiến lược tổng lực và trực diện giữa Iran và Mỹ .
Kịch bản này không dễ xảy ra bởi sự phản đối của quốc tế và trong nội bộ Mỹ khiến Tổng thống Trump cũng không dễ đưa ra một quyết định hành động phát động chiến tran h. Hiện, những nước như Nga, Trung Quốc, Iraq và Syria đều lên án hành vi của Mỹ. Phương Tây phản ứng dè dặt và khuyến nghị hai bên kìm chế .
Trong nội bộ Mỹ, Hạ viện Mỹ sẽ trình làng và bỏ phiếu về nghị quyết quyền cuộc chiến tranh tuần này nhằm mục đích hạn chế hành vi quân sự chiến lược của Tổng thống Trump với Iran. quản trị Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đã nhu yếu Tổng thống không thực thi thêm hành vi thuộc quyền quyết định hành động của Quốc hội và những hoạt động giải trí quân sự chiến lược của chính quyền sở tại Mỹ tương quan tới Iran phải chấm hết trong vòng 30 ngày. Hiến pháp Mỹ đã lao lý chỉ Quốc hội mới có quyền tuyên chiến .
Tuy khó xảy ra nhưng không hề loại trừ năng lực này trong toàn cảnh cực kỳ căng thẳng lúc bấy giờ. Chính ông Trump đã công bố nếu Iran tiến công bất kỳ công dân hay gia tài nào của Mỹ, họ sẽ tiến công 52 khu vực của Iran. Tổng thống Mỹ Trump đã chứng tỏ nhiều lần ông này không phải là người chỉ nói mà không làm .
Trước đó, lãnh tụ ý thức tối cao Iran Ali Khamenei cũng thề sẽ ” báo thù ” cho tướng Soleimani. Gholamali Abuhamzeh, một chỉ huy của lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, cũng công bố nước này đã ” xác lập 35 tiềm năng Mỹ trong tầm ngắm “, và nếu Mỹ tiến công Iran, nước này sẽ tiến công những liên minh của Mỹ là Dubai và Israel .
Với đặc thù như thế này, bất kể một ngữ cảnh nào cũng hoàn toàn có thể xảy ra ở Trung Đông. Ngay cả những những liên minh của Mỹ ở Trung Đông cũng tỏ ra lạng lẽ một cách không bình thường và đều không có bất kể phát ngôn nào do sợ hãi cạnh tranh đối đầu quân sự chiến lược trực tiếp với Iran .
Israel cũng phủ nhận mọi sự liên quan tới vụ hạ sát tướng Soleimani để tránh biến Israel thành mục tiêu trả thù của Iran. Các quốc gia đều lo ngại chiến tranh bùng phát trên diện rộng ở Trung Đông sẽ dẫn tới huỷ diệt.

Chắc chắn rằng Trung Đông và cả quốc tế sẽ phân cực hơn nữa sau những căng thẳng lúc bấy giờ. Phong trào bài Mỹ ở Trung Đông sẽ dâng cao và Trung Đông ngày càng chia rõ thành 2 phe : theo Mỹ và chống Mỹ. Cuộc xung đột này cũng sẽ kéo quốc tế vào đại chiến. Nhiều nước lớn lôi kéo những bên cần kiềm chế ; NATO đã họp khẩn cấp rút lực lượng khỏi Iraq, Syria và Li-băng. Mâu thuẫn của những cường quốc với Mỹ sẽ bị khoét sâu thêm. Các xí nghiệp sản xuất lọc dầu của những nước xung quanh vùng Vịnh thấp thỏm bị tiến công. Kinh tế quốc tế sẽ bị ảnh hưởng tác động nghiêm trọng với giá dầu tăng cao nếu đấm đá bạo lực bùng phát. Iran cũng chắc như đinh rút khỏi mọi thoả ước về hạt nhân, để ngỏ năng lực phải tự tăng trưởng vũ khí này để tự vệ .
Như vậy, tình hình Trung Đông chắc như đinh sẽ diễn biến phức tạp theo hướng ngày càng tăng đấm đá bạo lực trong năm 2020. Quy mô và khunh hướng của xung đột quân sự chiến lược sẽ nhờ vào vào giám sát và mức độ đáp trả của đôi bên. Cuộc xung đột quân sự chiến lược này hoàn toàn có thể lê dài dai dẳng, ở quy mô cục bộ, nhưng hoàn toàn có thể chỉ một giám sát sai lầm đáng tiếc hay nước đi cực đoan của một trong hai nước cũng dẫn khu vực và quốc tế vào một đại chiến đẫm máu .

Source: https://hemradio.com
Category : Mẹo hay cuộc sống