Israel – quốc gia được ví như ‘chiến hạm Mỹ ở Trung Đông’

Mỹ khởi đầu ủng hộ Israel từ sau Thế chiến II với mức độ ngày càng tăng khi nước này được coi là ” chiến hạm của Mỹ ở Trung Đông ” .Trong tuần qua, dù hội đồng quốc tế đã lên tiếng chỉ trích những hành động quân sự chiến lược của Israel ở Dải Gaza khiến gần 230 người Palestine thiệt mạng, Tổng thống Mỹ Joe Biden và chính quyền sở tại của ông vẫn bám sát ngữ cảnh quen thuộc ở Washington, bày tỏ ủng hộ rõ ràng so với Israel và ” quyền tự vệ hợp pháp ” trước những cuộc tiến công rocket của Hamas .Mỹ thậm chí còn ba lần trong một tuần ngăn Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc ra công bố chung lôi kéo ngừng thực trạng đấm đá bạo lực giữa Israel và Palestine .

Sự ủng hộ mà chính quyền Biden dành cho Israel dường như bỏ qua thực tế là nhà nước Do Thái có nhiều ưu thế hơn người Palestine, từ năng lực quân sự, tiềm lực kinh tế cũng như nguồn tài nguyên. Nhà Trắng cũng từ chối lắng nghe những lời kêu gọi ngày càng tăng từ các thành viên Dân chủ cấp tiến trong quốc hội Mỹ, cho rằng Biden cần có lập trường cứng rắn hơn với Israel trong cuộc xung đột ở Gaza.

Joe Biden, khi là phó tổng thống Mỹ, gặp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Jerusalem hồi tháng 3/2016. Ảnh : Reuters .
Mỹ đã mở màn bày tỏ ủng hộ với Israel ngay từ khi nước này xây dựng năm 1948, khi cựu tổng thống Mỹ Harry Truman trở thành chỉ huy quốc tế tiên phong công nhận vương quốc Do Thái .Sự ủng hộ này một phần bắt nguồn từ mối quan hệ cá thể. Edward Jacobson, đối tác chiến lược kinh doanh thương mại cũ của Truman, đóng vai trò quan trọng trong việc đặt nền móng cho Mỹ công nhận vương quốc Israel .Tuy nhiên, sự ủng hộ của Mỹ dành cho Israel cũng bắt nguồn từ những giám sát kế hoạch của Washington. Điều này xảy ra ngay sau Thế chiến II, khi Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô đang hình thành. Trung Đông, với trữ lượng dầu mỏ lớn và những tuyến đường thủy chiến lược như kênh đào Suez, được xem là mặt trận quan trọng để tranh giành ảnh hưởng tác động bá chủ siêu cường. Mỹ đã tiếp quản vai trò ” người hòa giải ” quyền lực tối cao của phương Tây ở Trung Đông từ những cường quốc châu Âu suy yếu .Nhưng thời gian đó, sự ủng hộ của Mỹ dành cho Israel vẫn chưa thực sự rõ ràng. Mỹ khởi đầu chăm sóc hơn tới Israel sau cuộc cuộc chiến tranh năm 1967, khi vương quốc Do Thái vượt mặt liên quân Arab do Ai Cập, Syria và Jordan chỉ huy để chiếm phần còn lại của quốc gia Palestine trong lịch sử vẻ vang, cũng như một số ít phần chủ quyền lãnh thổ của Syria và Ai Cập .Kể từ đó, Mỹ đã hành vi dứt khoát để tương hỗ lợi thế quân sự chiến lược của Israel trong khu vực và ngăn ngừa những hành vi thù địch chống lại nước này từ quốc tế Arab .Israel sau đó liên tục giành thắng lợi trong đại chiến năm 1973, bộc lộ rõ lợi thế trước quân đội Ai Cập và Syria. Nhằm chia rẽ Ai Cập và Syria cũng như làm suy yếu tác động ảnh hưởng của Liên Xô trong khu vực, Mỹ đã tận dụng hiệu quả đại chiến năm 1973 để đặt nền móng cho một thỏa thuận hợp tác độc lập giữa Israel và Ai Cập, ở đầu cuối được ký kết vào năm 1979 .Kể từ năm 1985, Mỹ đã cung ứng gần 3 tỷ USD viện trợ không hoàn trả hàng năm cho Israel, biến nước này trở thành vương quốc nhận viện trợ thường niên lớn nhất từ Washington quá trình 1976 – 2004, đồng thời là nước nhận viện trợ tích góp lớn nhất với 146 tỷ USD kể từ Thế chiến II. 74 % số tiền này phải được dùng để mua sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ của Mỹ .Năm năm nay, tổng thống Barack Obama ký thỏa thuận hợp tác quốc phòng với Israel, cung ứng 38 tỷ USD tương hỗ quân sự chiến lược của Mỹ trong 10 năm, gồm có cả hỗ trợ vốn cho mạng lưới hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Sắt .Mỹ cấp tiền cho Israel tăng trưởng Vòm sắt từ năm 2011 và tới nay, 55 % cấu kiện của mạng lưới hệ thống này vẫn đang được sản xuất tại Mỹ. Mỹ đến nay đã phân phối tổng số 1,6 tỷ USD cho mạng lưới hệ thống Vòm sắt của Israel .

Hiện tại, Mỹ cung cấp 3,8 tỷ USD hàng năm cho Israel, tương đương 20% ngân sách quốc phòng của quốc gia Do Thái và gần 3/4 nguồn tài chính quân sự của Mỹ ở nước ngoài. Ai Cập và Jordan, hai nước láng giềng của Israel, là những quốc gia nhận viện trợ cao tiếp theo với lần lượt là 1,3 tỷ USD và 350 triệu USD, trong chính sách nhằm đảm bảo mối quan hệ hòa bình của họ với Israel.

Ngoài viện trợ kinh tế tài chính và quân sự chiến lược, Mỹ cũng tương hỗ cho Israel về mặt chính trị, khi 42 lần sử dụng quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc so với những nghị quyết tương quan tới Israel, trong số 83 lần sử dụng quyền này của Washington. Từ năm 1991 tới 2011, Mỹ đã sử dụng 15 trong 24 quyền phủ quyết để bảo vệ Israel .Giới quan sát nhận định và đánh giá Israel là một liên minh kế hoạch của Mỹ và mối quan hệ của Washington với nhà nước Do Thái nhằm mục đích củng cố hiện hữu của Mỹ ở Trung Đông. Israel cũng là một trong những liên minh chính ngoài NATO của Mỹ ở Trung Đông .Cố thượng nghị sĩ Cộng hòa Jesse Helms từng gọi Israel là ” chiến hạm của Mỹ ở Trung Đông “, khi lý giải nguyên do khiến Washington xem Israel là liên minh kế hoạch .

Quả cầu lửa bùng lên sau cuộc không kích của Israel tại Dải Gaza hôm 14/5. Ảnh : AFP .
Ngoài ý nghĩa về địa kế hoạch, dư luận và tác động ảnh hưởng chính trị cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chủ trương của Mỹ so với Israel .Dư luận Mỹ từ lâu đã nghiêng về phía Israel và không dành nhiều thiện cảm với Palestine. Một phần vì Israel có cỗ máy truyền thông hiệu quả, nhưng những hành vi đấm đá bạo lực gây rối loạn dư luận của những nhóm ủng hộ Palestine như vụ thảm sát Munich năm 1972, trong đó 11 vận động viên Olympic của Israel bị sát hại, đã khiến đa phần người Mỹ đứng về phía vương quốc Do Thái .Các cuộc thăm dò của Gallup hồi tháng 2 năm nay cho thấy tỷ suất người Mỹ cảm thông với Palestine đã tăng lên 25 %, cao hơn 2 % so với năm trước và 6 % so với năm 2018. Tuy nhiên, tác động ảnh hưởng của Israel so với dư luận Mỹ là rất lớn. Cuộc thăm dò của Gallup cũng cho thấy 58 % người Mỹ đứng về phía Israel, trong khi 75 % đưa ra nhìn nhận có lợi cho vương quốc này .Ngoài ra, một số ít tổ chức triển khai ở Mỹ còn hoạt động để Washington tương hỗ Israel, trong đó lớn nhất và quyền lực tối cao nhất là Ủy ban Công vụ Israel của Mỹ ( AIPAC ). Các thành viên của tổ chức triển khai tạo ảnh hưởng tác động trải qua tổ chức triển khai những sự kiện hoạt động và gây quỹ trong hội đồng người Mỹ gốc Do Thái .AIPAC thậm chí còn tổ chức triển khai hội nghị thường niên tại Washington với khoảng chừng 20.000 người tham gia, trong đó có nhiều chính trị gia số 1 của Mỹ. Tổng thống Biden và cựu tổng thống Donald Trump cũng từng xuất hiện tại sự kiện này. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu là một trong những người liên tục tham gia .Ảnh hưởng của những nhóm như AIPAC với chính trị Mỹ cũng đáng kể. Những nhóm ủng hộ Israel tại Mỹ đã quyên hàng triệu USD cho những ứng viên chính trị liên bang Mỹ. Trong chiến dịch bầu cử năm 2020, những nhóm này đã quyên góp 30,95 triệu USD, trong đó 63 % dành cho đảng Dân chủ và 36 % dành cho đảng Cộng hòa. Số tiền này gấp đôi số lượng quyên góp trong cuộc bầu cử năm năm nay .

Israel ngày nay có quan hệ ngoại giao với hầu hết thế giới, phần lớn do sự vận động của Mỹ. Washington đã nỗ lực để giúp Israel bình thường hóa quan hệ và hội nhập với nền kinh tế thế giới. Giống như nhiều người tiền nhiệm, chính quyền Biden cũng coi trọng “mối quan hệ đặc biệt” với Israel.

Trong bài viết về chủ trương với Israel hồi đầu năm nay trên website của Bộ Ngoại giao Mỹ, cơ quan này cho hay ” Israel là đối tác chiến lược tuyệt vời của Mỹ và Israel cũng không có người bạn nào tuyệt vời hơn Mỹ. Người Mỹ và Israel đoàn kết với nhau bởi cam kết chung của chúng tôi với nền dân chủ, sự thịnh vượng kinh tế tài chính và bảo mật an ninh khu vực. Mối quan hệ không hề phá vỡ giữa hai nước chưa khi nào bền chặt hơn thế ” .

Thanh Tâm (Theo Al Jazeera, NBC News)

Source: https://hemradio.com
Category : Thông tin cần biết