CÁCH VIẾT ĐOẠN VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI TRONG BÀI THI THPTQG

Nghị luận xã hội là giải pháp nghị luận lấy đề tài từ các nghành nghề dịch vụ xã hội, chính trị, đạo đức làm nội dung luận bàn làm sáng tỏ cái đúng – sai, tốt – xấu của yếu tố được nêu ra. Từ đó đưa ra một cách hiểu thấu đáo về vấn đề nghị luận cũng như vận dụng nó vào trong đời sống .

II. Phân loại

Thông thường sẽ có hai loại chính : Nghị luận về một tư tưởng đạo lí và nghị luận về một hiện tượng kỳ lạ xã hội. Ngoài ra còn có nghị luận về một yếu tố xã hội rút ra trong tác phẩm văn học .

III. Các thao tác lập luận

Trong đoạn văn nghị luận 200 chữ thường sử dụng các thao tác lập luận sau :- Thao tác lập luận lý giải .- Thao tác lập luận nghiên cứu và phân tích .- Thao tác lập luận chứng minh .- Thao tác lập luận phản hồi .- Thao tác lập luận so sánh .- Thao tác lập luận bác bỏ .

IV. Cách làm bài

1. Phân loại d ạng đề nghị luận : Có thể chia làm ba dạng

– Dạng 1: Nghị luận về một câu nói, ý kiến,tư tưởng trong phần ngữ liệu đọc hiểu → Đọc hiểu tích hợp nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.

– Dạng 2:  Nghị luận về một hiện tượng đời sống  được đề cập đến trong phần đọc hiểu → Đọc hiểu tích hợp về một hiện tượng đời sống, xã hội.

– Dạng 3: Nghị luận về một thông điệp, ý nghĩa rút ra, gợi ra trong phần đọc hiểu → Đọc hiểu tích hợp nghị luận về một thông điệp, ý nghĩa gợi ra từ phần đọc hiểu.

2. Cách nhận biết các dạng đề

Nhận biết các dạng, kiểu đề để từ đó biết cách tiến hành yếu tố, lập dàn ý sao cho tương thích .

– Dạng 1: Là một câu nói, y kiến, tư tưởng giống như một câu danh ngôn hoặc một câu nói, ý kiến, tư tưởng có nội dung giống với nội dung trong ngữ liệu phần Đọc hiểu.

– Dạng 2: Thường đề phần nghị luận xã hội sẽ có các từ khóa như: hôm nay, hiện nay, ở Việt Nam,…

– Dạng 3: Đề yêu cầu rút ra thông điệp, ý nghĩa trong ngữ liệu phần đọc hiểu  (thường là đoạn thơ, bài thơ hoặc đoạn trích, đoạn văn, bài văn).

3. Cách làm dạng đề cụ thể

a. Dạng 1: Đọc hiểu tích hợp nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.

    Các ý triển khai:

* Giải thích : Từ ngữ, quan điểm .* Phân tích, chứng tỏ- Tại sao ý lại như vậy ?- Dẫn chứng làm rõ .* Bình luận- Bàn luận lan rộng ra, lật ngược vấn đề nghị luận .- Vấn đề đó đang diễn ra trong xã hội như thế nào ?* Bài học và liên hệ bản thân- Từ đó, rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân và mọi người .- Hành động thực tiễn .- Kết thúc yếu tố bằng câu thơ, châm ngôn, khẩu hiệu, danh ngôn tạo ấn tượng .

Ví dụ:

Đề bài: Viết đoạn văn ( khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến được nêu trong phần đọc hiểu: “Cách tốt nhất thích ứng với cuộc sống này là chấp nhận thực tế và tin vào chính mình”.

Hướng dẫn viết :

1. Hình thức: Đúng yêu cầu của một đoạn văn. Đủ số từ quy định; diễn đạt mạch lạc, rõ ràng làm sáng tỏ cho chủ đề.

2. Nội dung: Làm sáng tỏ các nội dung sau:

* Giải thích:

– Thực tế là gì ? Thực tế là trạng thái của những điều thực sự sống sót – hiện thực .- “ Chấp nhận thực tiễn ” : là biết gật đầu hiện thực, đồng ý thực trạng hiện tại và sống hòa hợp với nó ; “ tin vào chính mình ” là tin cậy năng lực, sự lựa chọn của bản thân .

*  Phân tích, chứng minh

– Vì đời sống luôn tiềm ẩn nhiều điều giật mình không hề biết trước, không ngoại trừ những điều không như mong ước hoàn toàn có thể xảy đến với tất cả chúng ta. Như khi không hề v ượt qua những khó khăn vất vả, nghịch cảnh, năng lực của bản thân có số lượng giới hạn, … thì nên đồng ý hiện tại, sống hòa hợp với nó. Tại sao vậy ? Vì khi ta đồng ý hiện tại ta sẽ cảm thấy dễ chịu và thoải mái, đầu óc cũng đủ tỉnh táo để tìm ra giải pháp tốt nhất .- Và hãy “ tin vào chính mình ”, tin vào nghị lực, kĩ năng, lòng can đảm và mạnh mẽ, sức mạnh và sự tự tin đều tiềm ẩn bên trong con người và sẽ có đủ năng lực vượt qua những khó khăn vất vả ấy. Đó là cách tốt nhất để vực lại chính mình .

*  Bình luận

– Nếu không “ đồng ý hiện thực và tin vào chính mình ” thì sau những vấp ngã, lỗi lầm ta sẽ dễ trách móc bản thân, như “ giá như … ”, “ nếu biết trước thì … ”. Những việc làm ấy không những không có ý nghĩa, mà ngược lại còn khiến cho ta dễ rơi vào vô vọng, căng thẳng mệt mỏi, giày vò bản thân. Không chỉ vậy, không biết “ gật đầu hiện thực ” còn tạo nên lối sống thiếu trong thực tiễn, tạo thói quen đổ lỗi cho người khác, cho thực trạng, thiếu nghĩa vụ và trách nhiệm với hành vi, lời nói của bản thân .- Và cũng cần hiểu đồng ý trong thực tiễn không phải là buông xuôi .

*  Bài học và liên hệ bản thân

– Vì vậy, hãy biết “chấp nhận thực tế và tin vào chính mình” để mình luôn vui vẻ, hạnh phúc và trưởng thành.

b. Dạng 2: Đọc hiểu nghị luận tích hợp về một hiện tượng xã hội.

   Dạng  đề về hiện tượng tiêu cực: Các ý triển khai:

* Giải thích ( nếu có )* Thực trạng : Vấn đề đó đang diễn ra như thế nào ?* Nguyên nhân do đâu và hậu quả để lại ?* Giải pháp thiết thực và bài học kinh nghiệm* Liên hệ bản thân .

   Dạng  đề về hiện tượng tích cực: Các ý triển khai:

* Giải thích ( nếu có )* Phân tích, chứng tỏ* Bình luận* Bài học và liên hệ bản thân .

Ví dụ:

Đề bài: Từ nội dung văn bản phần đọc hiểu, anh/chị  hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của bản thân về vấn nạn thực phẩm bẩn hiện nay.

Hướng dẫn

1. Hình thức: Đúng yêu cầu của một đoạn văn. Đủ số từ quy định; diễn đạt mạch lạc, rõ ràng làm sáng tỏ cho chủ đề.

2. Nội dung: Làm sáng tỏ các nội dung sau:

* Giải thích

– Thực phẩm bẩn là những thực phẩm có chứa các chất ô nhiễm, tác động ảnh hưởng xấu đi đến sức khỏe thể chất và tính mạng con người con người .

* Thực trạng

– Vấn đề thực phẩm bẩn là một hiện tượng kỳ lạ phổ cập, đang diễn ra từng ngày : thịt có chất tạo nạc, ra có thuốc trừ sâu ; làm đỏ ruốc bằng hóa chất … Tuy là yếu tố không còn mới lạ, lạ lẫm với bất kỳ người nào nhưng ngày càng ở mức độ báo động cao, gây ra những tác động ảnh hưởng xấu về sức khỏe thể chất cho con người .

* Nguyên nhân và hậu quả

– Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là do 1 số ít doanh nghiệp, nhà phân phối quá chăm sóc đến doanh thu, thiếu đạo đức nghề nghiệp. Người tiêu dùng thiếu hiểu biết, ham của rẻ mà tạo thời cơ cho thực phẩm bẩn tràn ngập. Một phần do các cơ quan có thẩm quyền quản lí thực phẩm còn lỏng lẻo .- Hậu quả là sức khỏe thể chất, tính mạng con người của người tiêu dùng trực tiếp bị rình rập đe dọa khi sử dụng thực phẩm bẩn hàng ngày. Gây tâm lí sợ hãi cho người tiêu dùng và không ổn định cho xã hội .

* Giải pháp

– Cần có những giải pháp khắc phục vấn nạn thực phẩm bẩn : nâng cao hiểu biết của người tiêu dùng, hướng người tiêu dùng đến với thực phẩm sạch. Cần đưa ra những giải pháp xử lí mạnh, nghiêm minh so với những cơ sở, người sản xuất thực phẩm bẩn .

* Bài học và liên hệ với bản thân

– Tuy nhiên, xử lý yếu tố thực phẩm bẩn không phải một sớm một chiều mà rất cần sự chung tay góp phần từ mỗi người. Mỗi người hãy tự học cách trở thành người tiêu dùng khôn ngoan để bảo vệ bản thân. Và có ý thức hơn trong việc giữ gìn vệ sinh bảo đảm an toàn thực phẩm .

c. Dạng 3: Đọc hiểu tích hợp nghị luận về thông điệp, ý nghĩa rút ra, gợi ra trong phần đọc hiểu

Các ý tiến hành :* Nêu yếu tố, tóm tắt nội dung câu truyện* Giải thích, nghiên cứu và phân tích, chứng tỏ* Bình luận* Bài học và liên hệ bản thân .Ví dụ :

Đề bài:  

“Trở về sau một ngày làm việc mệt mỏi, người mẹ xách giỏ vào bếp. Đón chị là đứa con trai đang háo hức mách mẹ những gì mà em nó đã làm: “Mẹ ơi,lúc bố đang gọi điện thoại, con đang chơi ngoài sân thì em lấy bút chì màu viết lên tường, chỗ mới sơn trong phòng ấy. Con đã nói nhưng em không nghe”. Người mẹ rên rỉ: “Trời ơi!”,buông giỏ và bước qua phòng, nơi cậu con trai út đang trốn. Đứa bé run lên vì sợ. Trong khoảng mười phút, người mẹ giáo huấn con về công sức, tiền bạc và khoản chi phí vì trò chơi không đúng chỗ của con. Càng la mắng, chị càng giận và lao đến chỗ thằng bé đang sợ sệt lấy thân mình che tác phẩm của nó. Khi nhìn thấy dòng chữ “Con yêu mẹ” được viết nắn nót trên tường, viền bằng một trái tim nguệch ngoạc nhưng rất ngộ nghĩnh, dễ thương, đôi mắt người mẹ nhòa đi”.
                     ( Theo “Hạt giống tâm hồn”-NXB Tổng hợp TP.Hồ Chí Minh,2011,tr.42-43)

Anh/chị hãy viết một đoạn văn ( khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩa của bản thân về ý nghĩa của câu chuyện được gợi ra trong phần đọc hiểu.

Hướng dẫn

1. Hình thức: Đúng yêu cầu của một đoạn văn. Đủ số từ quy định; diễn đạt mạch lạc, rõ ràng làm sáng tỏ cho chủ đề.

2. Nội dung: Làm sáng tỏ các nội dung sau:

* Tóm tắt và nêu vấn đề

– Trong câu truyện, vì người mẹ vội vã, thiếu tổng lực khi nhìn nhận một yếu tố mà dẫn đến la mắng, trách nhầm con mình .- Từ câu truyện rút ra thông điệp ý nghĩa : Khi nhìn nhận, nhìn nhận một yếu tố nào đó cũng cần cẩn trọng, tổng lực và khách quan để không gây ra những hậu việc đáng tiếc

* Phân tích, chứng minh

– Ai cũng hoàn toàn có thể mắc sai lầm đáng tiếc, nhất là so với con trẻ. Cậu con út trong câu truyện, đơn thuần chỉ muốn biểu lộ tình cảm của mình dành cho mẹ, mong làm mẹ vui. Nhưng cậu còn quá nhỏ để nhận thức được : Tình cảm chân thành cũng cẩn bộc lộ đúng lúc, đúng chỗ .- Về phần người mẹ, bà đã quá hấp tấp vội vàng Kết luận khi chưa nhìn ra mọi mặt yếu tố đã tức giận và dạy cho con mình một bài học kinh nghiệm. Kết quả, khi vỡ lẽ, bà đã hối hận vì hành vi của mình .

* Bình luận

– Dù cuộc sống vội vã, có quá nhiều thứ để lo toan nhưng cha mẹ nên chăng cũng cần dành nhiều thời gian quan tâm và để hiểu hơn về con cái.

– Khi nhìn nhận, nhận xét một yếu tố nào đó cần cẩn trọng tìm hiểu và khám phá mọi mặt rồi đưa ra Kết luận .- Ai cũng hoàn toàn có thể mắc sai lầm đáng tiếc, nhất là so với con trẻ. Vậy nên, tất cả chúng ta cũng cần có cái nhìn cảm thông thay vì hấp tấp vội vàng tức giận, truy cứu đến cùng .

Nguyễn Thu Lý – Tổ Văn

Source: https://hemradio.com
Category : Mẹo hay cuộc sống