Đại sứ Hoa Kỳ Graham Martin trong ngày cuối cùng của Sài Gòn

46 năm về trước, ngày 30/4/1975, hàng ngàn người Mỹ, quan chức, quân nhân Nước Ta Cộng Hòa cùng với thường dân sơ tán khỏi Sài gòn. Trong số những người sau cuối rời Sài gòn trong chiến dịch ca tụng là Gió Lốc – Operation Frequent Wind, có vị Đại sứ ở đầu cuối của Hoa Kỳ tại miền Nam Nước Ta : Đại sứ Graham Martin .
Chiến dịch Gió Lốc do Thủy quân Lục chiến Mỹ thực thi, được triển khai vào giờ thứ 25 của đại chiến, diễn ra giữa cơn bồn chồn, trong nỗi vô vọng và kinh hoàng của người dân miền Nam trước viễn ảnh đen tối là nếu không rời Sài gòn, họ sẽ rơi lại sau bức màn sắt của một chính sách cộng sản. Đa số những người vào được khuôn viên tòa đại sứ là những quân dân cán chính Nước Ta không ít có liên hệ với người Mỹ và thân nhân của những người này .
Chiến dịch Gió Lốc cũng được triển khai trong khi vị đại sứ sau cuối của Mỹ tại Sài Gòn nhất định khước từ bước lên máy bay di tán, và cố tìm cách lê dài thời hạn để hoàn toàn có thể sơ tán càng nhiều người miền Nam chừng nào hay chừng ấy, bất chấp sự hối thúc và cả lệnh trực tiếp từ Phòng Bầu dục, Tòa Bạch Ốc .
Phi công lái trực thăng sơ tán Đại sứ Martin

Tháng tư năm 1975, Gerry Berry là viên phi công của Thủy quân Lục chiến Mỹ đã đáp chiếc trực thăng Sea Knight lên nóc Tòa Đại sứ Hoa Kỳ ở Sài gòn. Sứ mạng của chàng phi công trẻ là sơ tán ông đại sứ .
Ông kể lại với báo Des Moines Register :
“ Tôi đáp máy bay và nói ‘ tôi đến đây để sơ tán ông đại sứ ’, một người vấn đáp, ‘ Được, nhưng ông ấy chưa chuẩn bị sẵn sàng ’ … Thế rồi họ đẩy nhiều người Việt và công dân những nước khác lên đầy chiếc trực thăng của tôi rồi bảo, anh đi đi ! ”

Trong suốt 18 tiếng đồng hồ tiếp theo, Berry và 70 phi công Thủy quân Lục chiến, Hải quân và Air America bay liên tục từ tòa đại sứ tới các tàu hải quân neo ở ngoài khơi, vận chuyển tổng cộng 7000 nhân viên tòa đại sứ, công dân nước ngoài và công dân Nam Việt Nam tới nơi an toàn.
“ Rất nhiều người là phụ nữ, trẻ nhỏ. Họ chỉ được mang theo một túi nhỏ, không ai được mang theo vali. ”
Chiếc trực thăng thường thì chỉ chở 25 quân nhân với trang thiết bị và súng ống, chất đầy từ 60 tới 75 người mỗi chuyến .
Berry không biết ông đã giải cứu bao nhiều người khỏi Sài gòn, nhưng ông bay tối thiểu 14 chuyến .
“ Không ai có thì giờ đếm cả, ” ông nói .

‘Kẻ thù đang tới gần’
“ Kẻ thù đang tới gần hơn – họ chỉ còn cách có vài dặm bên ngoài thành phố, ” Berry nói. Nhưng Đại sứ Graham Martin nhất định không Open .
“ Hình như ông tin rằng sẽ có một thỏa thuận hợp tác giờ chót, và bằng cách nào đó sẽ giữ lại được Sài gòn. Cho nên ông chờ cho tới phút chót. ”
Berry là phi công tiên phong đáp xuống nóc tòa đại sứ chiều hôm 29/4/75, nhưng mỗi lần anh đáp xuống lại sau khi sơ tán một đợt, ông Martin vẫn không chịu ra mặt .
“ Phải ghi công ông ấy, ” Berry nói. “ Ông ấy chưa đưa được hết được những người ông muốn di tán, và biết đã sắp sửa hết giờ, vì vậy ông tìm cách lê dài tối đa cuộc sơ tán bằng trực thăng. ”
Cuộc tản cư bằng phi cơ dân sự khởi sự từ tháng Ba, đã chấm hết ngày hôm trước khi phi trường sân bay Tân Sơn Nhất bị pháo kích .
Cuộc sơ tán liên tục qua đêm, và mưa gió càng gây khó khăn vất vả hơn cho những chuyến bay .
“ Đám đông chờ được sơ tán vẫn đông, không ai có thì giờ nghỉ ngơi ngoại trừ đây đó 10 phút để chờ đổ xăng và uống vội một tách cafe, ăn một quả táo, thế thôi. ”
Cuối cùng, độ 3 giờ sáng, Berry bay trở lại tòa đại sứ lần ở đầu cuối, nơi mà những binh sĩ Thủy quân Lục chiến trên nóc tòa nhà lại sắp sửa đẩy một đợt người khác lên máy bay .
Anh nói :
“ Nói với ông đại sứ … chiếc trực thăng này sẽ không rời khỏi nóc tòa đại sứ cho tới khi nào ông đại sứ lên máy bay, ” Berry gằn giọng, “ Tổng thống nói đây là lúc phải ra đi ! ”

Hai phút sau, Đại sứ Graham Martin đã có mặt trên chiếc trực thăng, trực chỉ hàng không mẫu hạm USS Blueridge.
Chiếc trực thăng có ký hiệu Lady Ace 09 do Đại úy Jerry Berry điều khiển và tinh chỉnh, đưa Đại sứ Graham Martin ra tàu USS Blue Ridge vào lúc 4 g58 phút .
Một khi Đại sứ Martin rời Sài gòn, cuộc sơ tán chính thức chấm hết .
Những người lính Mỹ cuối cùng ở Việt Nam
Sau khi chiếc máy bay trực thăng trên đó có Đại sứ Graham Martin cất cánh từ nóc Tòa đại sứ, 11 binh sĩ Mỹ bị bỏ lại để giữ bảo mật an ninh. Họ phải chờ đón suốt một giờ. Thời gian 1 tiếng ấy dài như ‘ vô tận ’, ông Steve Schuller nói vói phóng viên báo chí Kenton Robinson của tờ báo The Day ở New London, bang Connecticut vào năm 2005 .
Lúc đó là sáng sớm ngày 30/4/1975 và trời hãy còn tối. James Kean, viên chỉ huy toán lính Mỹ kẹt lại, nói :
“ Chúng ta có hai sự lựa chọn : Một là tìm cách thoát thân bằng cách trèo từ nóc xuống bên hông tòa nhà này, hoặc tất cả chúng ta hoàn toàn có thể ở đây tử thủ, đây sẽ là Alamo của năm 1975. ”
Tất cả 11 binh sĩ đều chấp thuận đồng ý ở lại tử thủ .
“ Mặc kệ, tổng thể tất cả chúng ta sẽ chết ở đây. Mọi người hãy chuẩn bị sẵn sàng. Rồi điều gì ra làm sao thì ra. ”
Sau này, người chỉ huy báo cáo giải trình trong một phúc trình rằng đã 4 ngày rồi những quân nhân này chưa chợp mắt .
Khi họ tưởng như chờ đón đã mỏi mòn, Berry và phi công hai chiếc trực thăng khác quay lại để di tán những quân nhân TQLC ở đầu cuối. Chiếc máy bay ở đầu cuối cất cánh vào lúc 7 g53 sáng ngày 30/4 .
44 năm sau, Berry, mắt ngấn lệ, kể lại với tờ Des Moines Register :
“ Chúng tôi đã sơ tán được những binh sĩ Mỹ ở đầu cuối ra khỏi Sài gòn, nhưng hãy còn hàng ngàn người Việt trong khuôn viên tòa đại sứ đang chờ được sơ tán. ”
Thành phố Sài gòn mất tên trong cùng ngày .
Theo một bài viết của ông Walter J. Boyne, cựu Giám đốc Bảo tàng Hàng không và Không gian ở Thành Phố Hà Nội Washington, đăng trên tạp chí Air Force ngày 1/4/2000, thì còn lại từ 250 tới 400 người Nước Ta đã được hứa sơ tán, bị bỏ lại, trong “ hành vi phản bội sau cuối. ”
Đoạn kết
Cuộc di tán được coi như đoạn kết chính thức của cuộc chiến tranh Nước Ta, mặc dầu tới ngày 7/5 Tổng thống Gerald Ford mới ký văn kiện pháp lý chính thức chấm hết sự can dự của Mỹ tại Nước Ta .
Chiếc trực thăng CH-46 Sea Knight là chiếc trực thăng đã bốc Đại sứ Graham Martin ra khỏi đại sứ quán Hoa Kỳ ở Sài gòn vào sáng sớm ngày 30/4/1975 trong chiến dịch Gió Lốc, đang được tọa lạc tại Viện kho lưu trữ bảo tàng Hàng không Flying Leatherneck tại Trạm không quân Thủy quân lục chiến Miramar, ở San Diego, bang California. Viện bảo tàng này là nơi triển lãm và chứa những hiện vật tương quan đến lịch sử vẻ vang và di sản của Hàng không Thủy quân lục chiến Mỹ, nơi có bộ sưu tập máy bay lịch sử dân tộc lớn nhất của Hoa Kỳ. Bộ sưu tập và viện kho lưu trữ bảo tàng Flying Leatherneck thường trực Viện Bảo tàng Quốc gia của Thủy quân Lục chiến Mỹ .

Sơ lược tiểu sử Đại sứ Graham Martin

Graham A. Martin ra đời ngày 22/9/1912 tại bang North Carolina, ông tốt nghiệp đại học Wake Forest năm 1932. Một thời gian ngắn, ông làm báo và là phóng viên tại Washignton DC cho nhiều tờ báo miền Nam. Năm 1941, ông gia nhập quân đoàn Không quân với cấp bậc Trung úy, sau thăng cấp lên Đại tá. Ông từng là sĩ quan tình báo trong Thế chiến II. Chuyển sang ngành Ngoại giao vào năm 1947, ông từng phục vụ tại Paris trong 8 năm, bổ nhiệm làm Thứ trưởng Ngoại giao năm 1959, Phụ tá đặc biệt cho đại sứ Dillon, sau đó Đại diện của Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc và các tổ chức quốc tế khác ở Geneve. Năm 1963, ông được bổ nhiệm vào chức Đại sứ Hoa Kỳ tại Thái Lan cho tới năm 1967.

Nhưng ông được nhắc đến nhiều nhất trong cương vị đại sứ Mỹ ở đầu cuối tại Sài Gòn ( 1973 – 1975 ). Ông bị một số ít nhà nghiên cứu và phân tích chỉ trích là nhìn nhận thấp mức độ nghiêm trọng của tình hình miền Nam Nước Ta trong tiến trình ở đầu cuối của đại chiến, và chính vì thế, đã để mất nhiều thời giờ quý báu trước khi chấp thuận đồng ý thực thi chiến dịch sơ tán khỏi Sài gòn, khi hàng ngàn binh sĩ Mỹ, quan chức Nước Ta Cộng Hòa, và người Việt thao tác cho cơ quan chính phủ Mỹ bị bỏ lại. Ông can đảm và mạnh mẽ bênh vực những quyết định hành động của ông, và 1 số ít người còn cho rằng Đại sứ Martin đã mặc kệ nguy hại tới bản thân, lê dài cuộc sơ tán để cứu càng nhiều người càng tốt .
Đại sứ Graham Martin và phu nhân có hai ái nữ, Janet Martin Tantensapya và Nancy Lane, và một quý tử, Michael, 4 cháu nội ngoại. Nhưng ngoài những ông còn có một người con nuôi, Trung úy Không quân TQLC Glenn Dill Mann tử trận trên mặt trận Nước Ta vào năm 1965, thời ông Martin làm đại sứ Hoa Kỳ tại Đất nước xinh đẹp Thái Lan. Bàn thao tác của Đại sứ Martin tại tòa đại sứ Sài gòn luôn luôn trưng một tấm ảnh của người con nuôi quá cố, Trung úy Glenn Mann ( 1940 – 1965 ) … Một số chuyên viên an ninh Mỹ nghiên cứu và phân tích rằng sự mất mát lớn này đã khiến Đại sứ Martin khó gật đầu thất bại trong cuộc chiến tranh Nước Ta .
Đại sứ Graham Martin qua đời tại bệnh viện Forsythe ở Winston-Salem, bang North Carolina, vì bệnh tim vào năm 1990 ở tuổi 77. Ông được đưa tới nơi yên nghỉ ở đầu cuối tại nghĩa trang quân đội Arlington, gần Thành Phố Hà Nội Washington .

Source: https://hemradio.com
Category : Thông tin cần biết